ناصر کاتوزیان حقوقدان برجسته و نویسنده کتب دانشگاهی در زمینه «حقوق مدنی» است. او اولین دانشجوی ایرانی است که موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق در ایران و دانشگاه تهران شد.

پدر علم حقوق ایران در گفت‌وگو با خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، قانون جدید حمایت خانواده را مورد اشاره قرار داد و در این باره اظهار کرد: خانواده یک قالب حقوقی است و زوجین باید خود را در این قالب قرار دهند و در این صورت است که قواعد حقوقی آن‌ها را احاطه می‌کند.

وی با اشاره به امری بودن قوانین خانواده، ادامه داد: قوانین خانواده قوانینی نیست که بتوان خلاف آن تراضی کرد، به‌ جز در مواردی که قانون خود اجازه تراضی به زوجین داده است. به عنوان مثال انتخاب محل اقامتگاه خانواده ممکن است در اختیار زن یا مرد باشد.

این حقوقدان افزود: مسایل مربوط به مهریه و جهیزیه را باید از خانواده جدا کرد؛ زیرا این مسایل جزو مسایل فرعی محسوب می‌شوند و به تراضی طرفین بستگی دارد.

وی درباره اهمیت نقش اخلاق در خانواده‌ها، گفت: اخلاق موثرتر از قوانین در خانواده است. خانواده قلمرویی دارد که در این قلمرو نفوذ اخلاق بسیار بیشتر از نفوذ حقوق است.

پدر علم حقوق ایران با اشاره به این موضوع که مطابق قانون، فرزند باید مطیع عقبین خود باشد، خاطرنشان کرد: آیا درست است در صورت بی‌احترامی فرزندان، پدران و مادران با حضور در دادگاه فرزندان خود را محاکمه کنند؟ این موضوعات قابل قبول نیست؛ بنابراین جز اخلاق، موضوع دیگری روابط میان خانواده‌ها را تحکیم نمی‌بخشد.

کاتوزیان درباره موضوع «مهریه» گفت: مهریه هدیه‌ای از جانب مرد به زن است برای تشویق زن به وابستگی در خانواده و اگر مهریه به صورت خرید و فروش جلوه کند؛ نظام خانوادگی را از قواعد اصلی منحرف می‌کند.

وی با بیان این که قانون باید مهریه را در خانواده‌ها فرهنگ‌سازی کند، ادامه داد: این موضوع که برای بیش از 110 سکه، کیفر لحاظ نمی‌شود را قبول دارم، ولی معتقدم که این راهکار در زمینه مهریه کافی و موثر نیست؛ بلکه باید این اندیشه در جامعه نهادینه شود که مهریه ضامن سلامت خانواده نیست.

وی درباره نفقه زن در خانواده نیز گفت: نفقه زن به معنای تامین معاش زن و بر عهده مرد است. البته در قانون آمده که نفقه باید مطابق شئون زن باشد ولی معتقدم که نفقه باید مطابق شئون خانوادگی جدید زن باشد نه خانواده قدیمی که زن در آن زندگی می‌کرده است. به عنوان مثال اگر فرزند کارگری زن یک اشراف‌زاده شود، مرد نمی‌تواند نفقه این زن را بر اساس نفقه یک کارگر بدهد بلکه باید زن را در زندگی خود شریک کند و بالعکس این موضوع هم وجود دارد.

کاتوزیان با ابراز تاسف از این که مبانی خانواده‌ها در جامعه سست شده، اظهار کرد: در حال حاضر خانواده‌ها استحکام گذشته را ندارد و این موضوع دلایل اجتماعی بسیاری دارد که مهمترین دلیل سستی خانواده‌ها، سستی مبانی اخلاقی است.

این حقوقدان برجسته تصریح کرد: همیشه به نجابت، خانه‌داری و فداکاری دختران ایرانی افتخار می‌کردیم ولی امروز ساده‌انگاری است که بخواهیم این موضوع را بازگو کنیم؛ زیرا متاسفانه در حال حاضر مردان و زنانی هستند که پایبند و فداکار به خانواده نیستند.

وی با بیان این که رابطه خانواده‌ها تنها یک رابطه احساسی نیست بلکه رابطه تکلیف هم دارند، خاطرنشان کرد: زمانی که فرزندی در خانواده به دنیا می‌آید زوجین یک تکلیف اجتماعی و اخلاقی در برابر تربیت آن فرزند دارند. در حقیقت مسایلی مانند طلاق و بی‌اعتباری خانواده و عدم فداکاری بزرگترین سم برای تربیت کودکان در خانواده‌هاست و صمیمانه اعلام می‌کنم که نگران آینده خانواده‌ها هستم.

بر اساس این گزارش، از دکتر ناصر کاتوزیان تاکنون کتاب‌هایی از جمله قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، حقوق خانواده، حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، حقوق مدنی - ایقاع، حقوق مدنی - نظریه عمومی تعهدات، دوره عقود معین، الزامات خارج از قرارداد، مسئولیت مدنی، دوره مقدماتی حقوق مدنی، اثبات و دلیل اثبات به چاپ رسیده که همگی راهگشای دانشجویان رشته حقوق و جامعه حقوقی کشور بوده‌اند.